Naeskwela ako ha Visayas State University (VSU), usa ha mga tinahod nga skwelehan ha rehiyon otso ngan ha Pilipinas. Usa nga skwelehan nga nahabutnga han matayog nga Mt. Pangasugan ngan han mahusay nga Camotes Sea. It VSU kay matatad-an ha syudad han Baybay. Ngadto makabiling ka hin nagkadiklase-klase nga estudyante.Tungod han kasikatan han unibersidad, dire maiwasan nga damu nga estudyante tikang han iba-iba nga probinsya an nadayo para umeskwela didto. Mayda Bisaya, Waray-waray, Ilonggo, Tagalog, ngan iba pa.
Gin anak ako ngan nagdako ha waray-waray nga komunidad. Pero tungod han akon mama nga Bisaya, ha edad nga kwatro, nahibaro ngan naging makarit ako ha pagyakan han duha nga lenggwahe. Tungod hini, waray ako nagkuri han akon una nga pagtamak ha VSU. Pero diri karusigngon nga diri ko naiintindihan an inaabat han akon kumo Waraynon. Ha akon upat ka tuig ha VSU, damu na nga mga Waraynon an akon natutdu-an mag Bisaya.
“Diba Bisaya it kayakan ngadto? Abadaw kay dire ako maaram!”
Mga pulong han mga estudyante nga tikang ha sinirangan Norte han Leyte, an mga Waray-waray. Tood nga iba it kayakan ngadto. Tinuod geyap nga maagi ka hin pagkukuri pag abot ha komunikasyon. Kailangan gud naton magka mayada hin dako nga pasesnya kun diri kita danay nagkakasinabtanay.
Pero ayaw kahadlok ngan pag alang. It mga tawo ha VSU kay makisangkayon ngan pasensyoso. Kun interesado ka nga mahabaro dayun hin Bisaya, adi hin mga sagdon nga pwede nimo magamit para han mas masayon nga paghibaro.
Pag Tagalog kun naghihimakuri
Ha una nga mga semana, ayaw pag alang pag gamit hin Tagalog. Amo ini it lenggwahe na kita nga tanan nasabot. Ha sugad nga pamaagi, mayayakan naton an aton gusto ipasabot ngan makakaiwas ha dire pagkakaintindihay.
Usa gehap ini nga hinumduman kun waray-waray it usa nga estudyante. Kasagaran ha mga nagtatagalog ha VSU kay mga waray-waray nga freshmen nga nagtutuon pala mag Bisaya. Usa ini nga oportunidad para makipag sangkay ha mga igkasi waray-waray.
Pagtikang han mga ginudti nga Bisaya
It paghibaro hin bag-o nga lenggwahe kay diri masayon. Diri ini nahihibaruan ha usa la ka adlaw ngan ini naaro hin dedikasyon. Ginhihinay-hinayan ito para matiupay an paghibaro han usa nga tawo.
Tikangi pagtuon han mga ginudti nga “terms” ngan “expressions”. Ha sugad nga pamaagi, hinay-hinay nim nga makukuha an ira yinaknan. Maupay geap kun gagamiton mo ini hira ha mga ginudti nga istorya, sugad ha pagpalit o pagpakiana.
Ayaw kahadlok pakig istorya ha mga Bisaya
It pakikipag storya kay usa ha mga pinaka epektibo nga pamaagi para mahibaro han lenggwahe. It padayon nga pakikipag storya kay naghahatag hin oportunidad nga aton ma practice an aton nahihibaruan. Bisan limitado pa, ayaw kaawod pakigstorya ngan gamita an mga ginudti nga imo nahihinumduman.
Mas maupay gehap kun maaro ka han ira bulig. Masisigurado mo nga naasya an imo ginpapanyakan ngan makakatara ka geap hin mga sangkay hito nga proseso.
Pamati hin mga “Visayan popular songs” o Vispop
Matod pa han mga sayantepiko, it pagpamati hin mga kanta kay nakakabulig ha paghibaro hin bag-o nga lenggwahe. Madali sumulod ha aton utok it usa nga butang kun ini igindudungan hin usa nga tono, sugad hin kanta.
Damo na yana it mga Vispop artists nga nasikat sugad kanda TJ Monterde, Kurt Flick, Jewel Villaflore, ngan damo pa. Tistingi pamati han ira mga kanta ngan himua ini nga paagi para makuha mo an iba nga bisaya “terms.”
Paghiara hin pagyinakan han Bisaya
“Practice makes perfect,” halos kita ngan tanan maaram kun ano an buot pasabot hini nga linya. Ha imo pira ka semana ha VSU, sigurado ako nga mayda kana mahihibaruan. Pero para magpadayon an imo pagtuon, mas maupay kun imo gud titistingan an imo hibaro. Kun nakikipag storya, pag Bisaya ayaw pag Waray. Ha tikaiha nim nga pagyinakan, nakokondisyon mo an imo huna-huna nga mag-adjust han ira yinaknan. Kun adlaw-adlaw mo ini nga ginagamit, mas dako an posibilidad nga mahihibaro ka dayon pag-Bisaya.
Ini nga akon mga sagdon kay base han akon mga gin-agian. Kun nagduduha-duha ka pagsulod ha VSU, ako mismo it masiring ha imo nga ayaw pag alang. It VSU community kay makisangkayon, nagbuburublig, may respeto ha usat-usa, ngan may “diversity.” Dapat maging proud ka nga Waray-waray ka ha aton unibersidad, kay kita diri madali mawarayan hin paglaom. Madig-un an aton kasingkasing, dire madali matarhog.
Kun usa ka han mga Waray-waray nga nagbabasa hini,, hinumdumi an akon siring, Be Proud and Embrace your inner Waraynon!